Trách nhiệm hình sự là hậu quả pháp lý bất lợi mà một người phải chịu, đây là kết quả của việc áp dụng các quy phạm pháp luật hình sự và được thể hiện cụ thể ở việc kết án của Tòa án đối với người phạm tội.
1. Trách nhiệm hình sự là gì?
Trách nhiệm hình sự (TNHS) là một trong những chế định cơ bản của Luật hình sự. Các vấn đề liên quan đến trách nhiệm hình sự như cơ sở của TNHS; điều kiện của TNHS, thời hiệu truy cứu TNHS, miễn TNHS,.. vì thế mà việc nghiên cứu về TNHS rất quan trọng về chính trị, kinh tế, xã hội. Bên cạnh đó, TNHS còn thể hiện rõ các nguyên tắc cơ bản của luật hình sự.
2. Bao nhiêu tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự
Trong vấn đề độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự; tại Điều 12 Bộ luật hình sự năm 1999 (Sửa đổi, bổ sung năm 2009) quy định, người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm về mọi tội phạm. Cụm từ “mọi tội phạm” được nêu ở đây được hiểu là tất cả các loại tội phạm; bao gồm: tội phạm ít nghiêm trọng; tội phạm nghiêm trọng; tội phạm rất nghiêm trọng; tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Ngoài ra, điều 12 BLHS còn quy định người từ đủ 14 tuổi trở lên; nhưng chưa đủ 16 tuổi vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự về tội nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Đây đều là các tội có tính chất nguy hiểm; đe dọa các mối quan hệ xã hội một cách nghiêm trọng. Người 14 tuổi chưa phát triển đầy đủ về mặt nhận thức hay trí não; nhưng cũng đã có những hiểu biết nhất định, đã biết hành vi nào được pháp luật cho phép. Vì vậy họ vẫn phải chịu trách nhiệm đối với một số loại tội phạm nhất định.
Ngoài ra, khái niệm “từ đủ” một độ tuổi nhất định được nhắc đến trong các quy định trên được hiểu là tròn tuổi. Tức là một cá nhân bất kỳ phải qua sinh nhật lần thứ 14 hoặc lần thứ 16 mới phải chịu TNHS. Trường hợp 13 tuổi 1 ngày và 15 tuổi 1 ngày thì chưa được coi là đủ 14 tuổi hoặc 16 tuổi.
