Như đã biết, khi bị cáo bị tuyên là có tội thì sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người phạm tội sẽ được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Các hình thức giảm nhẹ quy định tại Điều 46 Bộ luật hình sự năm 1999 (sửa đổi bổ sung năm 2009).
– Người phạm tội đã ngăn chặn, làm giảm bớt tác hại của tội phạm. VD: A và B rủ nhau đi ăn trộm tại nhà ông C. A đã cảm thấy hối hận nên khuyên nhủ B không thực hiện hành vi phạm tội nữa. B không nghe, A đã bỏ về trước và báo công an. Theo quy định thì A sẽ được giảm trách nhiệm hình sự.Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự – phần 2
– Người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả. VD: Ngay sau khi gây tai nạn khiến cho một người bị chấn thương sọ não. A đã tìm người bị nạn để xin lỗi, bồi thường cho gia đình người bị nạn. một khoản tiền và nhận chu cấp người bị nạn cho đến khi hoàn toàn bình phục.
– Người phạm tội trong trường hợp vượt quá phòng vệ chính đáng. VD: H và Q là vợ chồng, H thường xuyên bị Q đánh đập khi say rượu. Q chống trả, H đã khiến Q bị thương tích nặng và dẫn đến cái chết của Q. Trong trường hợp này, H hay bất cứ người phòng vệ nào khác đang phòng vệ cho bản thân mình hoặc cho người khác, có thể trong thời điểm đó họ không nhận biết được hành vi của mình đã vượt quá mức cho phép. Tuy nhiên, để xác định có vượt quá phòng vệ chính đáng hay không cũng là rất khó.
– Người phạm tội trong trường hợp vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết. Ví dụ: A biết được B đang có ý định gây hỏa hoạn cho trường học. Khi B chuẩn bị thực hiện hành vi của mình, A đã ngăn B lại. Nhưng A khiến B bị trấn thương sọ não. Mặc dù A chỉ cần khiến B bị thương để không thực hiện được hành vi của mình. Tuy nhiên, cũng giống như phòng vệ chính đáng, để xác định có vượt quá yêu cầu của tình thế cấp thiết hay không cũng là rất khó.