Năng lực hành vi dân sự là gì? Điều kiện để cá nhân có năng lực hành vi dân sự. Ví dụ cho từng trường hợp cụ thể.
Khái niệm năng lực hành vi dân sự
Theo Điều 19 Bộ luật dân sự 2015
Năng lực hành vi dân sự của cá nhân là:
- khả năng của cá nhân
- bằng hành vi của mình
- xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự.
Điều kiện để cá nhân có năng lực hành vi dân sự đầy đủ
- Từ đủ 18 tuổi trở lên;
- Không thuộc các trường hợp bị tuyên bố theo quy định tại Khoản 3 và 4 Điều 21, Khoản 1 các Điều 22, Điều 23, Điều 24 về: năng lực hành vi một phần; mất năng lực hành vi dân sự; khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; hạn chế năng lực hành vi dân sự
Theo đó:
- Cá nhân có năng lực hành vi dân sự 1 phần là: những người chỉ có thể xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm trong 1 giới hạn nhất định do pháp luật dân sự quy định
- Cá nhân từ đủ 6 tuổi đến dưới 18 tuổi: tham gia giao dịch dân sự (GDDS) thỏa mãn nhu cầu thiết yếu, phù hợp với lứa tuổi
Ví Dụ: mua dụng cụ học tập, vui chơi, mua quà bánh, …
Những GDDS này chỉ vô hiệu khi người đại diện yêu cầu Tòa án tuyên bố vô hiệu.
- Cá nhân từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi: có đủ tài sản riêng để thực hiện nghĩa vụ được xác lập, thực hiện giao dịch và phải chịu trách nhiệm trong phạm vi tài sản mà họ có
- Cá nhân bị mất năng lực hành vi dân sự: người thành niên khi bị Tòa án tuyên bố rằng bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi trên cơ sở giám định pháp y tâm thần theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan
Ví Dụ: cá nhân 20 tuổi đang ở trạng thái bình thường, đầy đủ năng lực hành vi dân sự, vì 1 tai nạn mà bị tổn thương não dẫn đến tâm thần, mất năng lực nhận thức
Cá nhân khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi:
Người thành niên do tình trạng thể chất hoặc tinh thần mà không đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi; nhưng chưa đến mức mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của
- Chính người này; hoặc
- Người có quyền, lợi ích liên quan; hoặc
- Cơ quan, tổ chức hữu quan.
Cơ sở kết luận: giám định pháp y tâm thần.
Tòa án ra quyết định tuyên bố:
- người này là người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; và
- chỉ định người giám hộ, xác định quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
Ví Dụ: Một người do tai nạn giao thông mà não bị tổn thương dẫn đến trong cuộc sống có lúc nhận thức được sự việc xung quanh, có lúc lại không nhận thức được sự việc xung quanh.
Cá nhân bị hạn chế năng lực hành vi dân sự:
Người nghiện ma túy, nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản của gia đình thì theo yêu cầu của:
- người có quyền, lợi ích liên quan; hoặc
- cơ quan, tổ chức hữu quan.
Tòa án có thể ra quyết định tuyên bố người này là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Khi đáp ứng những điều kiện nêu trên đây, thì cá nhân có năng lực hành vi dân sự đầy đủ