Thoả thuận trọng tài là thoả thuận giữa các bên về việc giải quyết bằng Trọng tài tranh chấp có thể phát sinh hoặc đã phát sinh. Vậy trong trường hợp nào thì thỏa thuận trọng tài sẽ được coi là vô hiệu?
Quy định của pháp luật
Điều 18 Luật Trọng tài Thương mại 2010 quy định về trường hợp thỏa thuận trọng tài vô hiệu như sau:
- Tranh chấp phát sinh trong các lĩnh vực không thuộc thẩm quyền của Trọng tài (các tranh chấp thuộc thẩm quyền Trọng tài bao gồm: Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại, Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại, Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng Trọng tài);
- Người xác lập thoả thuận trọng tài không có thẩm quyền theo quy định của pháp luật;
- Người xác lập thoả thuận trọng tài không có năng lực hành vi dân sự;
- Hình thức của thoả thuận trọng tài không phù hợp với quy định (theo quy định tại Điều 16 Luật Trọng tài thương mại 2010 thỏa thuận trọng tài phải được xác lập thành văn bản);
- Một trong các bên bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép trong quá trình xác lập thoả thuận trọng tài và có yêu cầu tuyên bố thoả thuận trọng tài đó là vô hiệu;
- Thỏa thuận trọng tài vi phạm điều cấm của pháp luật.
2. Phân tích
Có thể hiểu bản chất của thỏa thuận trọng tài vô hiệu là thỏa thuận trọng tài rơi vào tình trạng mất hiệu lực ngay từ ban đầu. Trường hợp thỏa thuận trọng tài bị coi là vô hiệu khác với thỏa thuận trọng tài không còn hiệu lực và thỏa thuận trọng tài không thể thực hiện được.
Nếu thỏa thuận trọng tài không còn hiệu lực tức là ban đầu thỏa thuận trọng tài đã từng có hiệu lực nhưng hiệu lực đó đã không còn; thỏa thuận trọng tài không thể thực hiện được là thỏa thuận trọng tài không thể tiến hành được do các cản trở về vật lý hoặc pháp lý thì thỏa thuận trọng tài vô hiệu tức là ngay từ ban đầu đã mất hiệu lực.
3. Ý nghĩa của việc quy định về thỏa thuận trọng tài vô hiệu
- Đối với các bên khi soạn thảo thỏa thuận trọng tài, quy định về thỏa thuận trọng tài bị vô hiệu giúp các bên tránh được các lỗi khiến thỏa thuận trọng tài bị vô hiệu dẫn tới tranh chấp không giải quyết được bằng phương thức trọng tài.
- Quy định về thỏa thuận trọng tài bị vô hiệu là căn cứ để Hội đồng trọng tài xác định xem mình có thẩm quyền giải quyết tranh chấp không.
- Bên cạnh đó, khi thỏa thuận trọng tài bị vô hiệu thì tòa án hoàn toàn có thẩm quyền giải quyết vụ tranh chấp. Nếu trọng tài đã giải quyết thì quyết định Trọng tài đó sẽ bị Tòa án hủy theo quy định của pháp luật.