Phân loại tội phạm theo pháp luật hình sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Để xác định được mức hình phạt cho người thực hiện hành vi phạm tội cần căn cứ vào nhiều yếu tố: Loại tội phạm, tình tiêt tăng nặng, giảm nhẹ,…Vậy cần hiểu sao cho đúng?
1. Tội phạm là gì?
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý:
+ Xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc;
+ Xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
+ Xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân;
+ Xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật hình sự phải bị xử lý hình sự.
Những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác.
2. Phân loại tội phạm theo pháp luật hình sự
Căn cứ vào Điều 9 Bộ luật hình sự gồm 4 loại tội phạm sau đây:
+ Tội phạm ít nghiêm trọng;
+ Tội phạm nghiêm trọng;
+ Tội phạm rất nghiêm trọng;
+ Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
3. Đặc điểm của bốn loại tội phạm
Tội phạm ít nghiêm trọng: Mức độ nguy hiểm không lớn
– Mức hình phạt cao nhất là: Phạt tiền; phạt cải tạo không giam giữ; phạt tù đến 03 năm.
Tội phạm nghiêm trọng: Mức độ nguy hiểm lớn;
– Khung hình phạt cao nhất là từ 03-07 năm tù giam
Tội phạm rất nghiêm trọng: Mức độ nguy hiểm lớn
– Khung hình phạt cao nhất từ trên 07- 15 năm tù
Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng: Mức độ nguy hiểm đặc biệt lớn
– Khung hình phạt cao nhất là:
+ Trên 15 năm đến 20 năm tù;
+ Tù chung thân;
+ Tử hình.
4. Các yếu tố cấu thành tội phạm
Mọi loại tội phạm đều có 04 yếu tố cấu thành sau: Mặt khách quan của tội phạm; mặt chủ quan của tội phạm, khách thể của tội phạm, chủ thể của tội phạm.
- Mặt khách quan của tội phạm:
Mặt khách quan của tội phạm là những biểu hiện của tội phạm diễn ra hoặc tồn tại bên ngoài thế giới khách quan.
Những dấu hiệu thuộc về khách quan của tội phạm gồm những hành vi nguy hiểm cho xã hội: tính trái pháp luật của hành vi; hậu quả nguy hiểm cho xã hội,…
- Mặt chủ quan của tội phạm:
Mặt chủ quan của tội phạm là những diễn biến tâm lý bên trong của tội phạm bao gồm: lỗi, mục đích, và động cơ phạm tội. Bất cứ tội phạm cụ thể nào cũng đều phải được thực hiện bởi hành vi có lỗi.
- Khách thể của tội phạm
Khách thể của tội phạm là quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ và bị tội phạm xâm hại. Theo hệ thống pháp luật hình sự Việt Nam những quan hệ đó là: quan hệ về độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, chế độ chính tri,…
- Chủ thể của tội phạm
Chủ thể của tội phạm là con người cụ thể đã thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội được luật hình sự quy định là tội phạm, có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi theo quy định của luật hình sự.
Như vậy, một hành vi được coi là tội phạm phải thỏa mãn đầy đủ 4 yếu tố trên