Có nhiều phương thức khác nhau để xác định căn cứ phát sinh, xác lập quyền sở hữu trí tuệ. Khác căn cứ phát sinh đối với quyền sở hữu công nghiệp đối với sáng chế; kiểu dáng công nghiệp; thiết kế bố trí; nhãn hiệu, căn cứ là được phát sinh, xác lập dựa trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì căn cứ phát sinh, xác lập quyền tác giả lại được quy định theo Khoản 1 Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009 như sau:
“1.Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định,không phân biệt nội dung,chất lượng,hình thức,phương tiện,ngôn ngữ,đã công bố hay chưa công bố,đã đăng ký hay chưa đăng ký.”
Các tác phẩm thông thường được sáng tạo và thể hiện dưới một số hình thức vật chất phổ biến như: nốt trong bản nhạc, bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ, mô hình, sa bàn về công trình kiến trúc…
Tuy nhiên ta phải lưu ý đến trường hợp đặc biệt quy định tại Khoản 1 Điều 20 Nghị định 100/2006/NĐ-CP như sau:
“1.Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian quy định tại điểm a, b, c khoản 1 Điều 23 của Luật Sở hữu trí tuệ được bảo hộ không phụ thuộc vào việc định hình.”
Điểm a,b,c khỏan 1 Điều 23 của Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định bao gồm:
a) Truyện,thơ,câu đố;
b) Điệu hát,làn điệu âm nhạc;
c) Điệu múa,vở diễn,nghi lễ và các trò chơi;
Truyện, thơ, câu đố, điệu hát, làn điệu âm nhạc, điệu múa, vở diễn, nghi lễ và các trò chơi đa phần là những tác phẩm được lưu giữ nhờ phương thức truyền miệng; đời trước truyền cho đời sau, không mang tính chính xác cao, không biết có từ khi nào, từ bao giờ và ai là chủ nhân đầu tiên sáng tác ra tác phẩm đó. Những tác phẩm này chỉ có tính tương đối và ngay bản thân nó không có một hình thức cụ thể nào.
Vì vậy, không phải tất cả tác phẩm chỉ được bảo hộ khi đã hình thành dưới một hình thức vật chất nhất định. Vẫn phải có trường hợp tác phẩm KHÔNG được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định vẫn được phát sinh quyền tác giả.