Pháp luật Việt Nam có quy định cụ thể về điều kiện của người nhận con nuôi để bảo vệ quyền lợi của đứa trẻ được nhận nuôi. Bên cạnh đó, với trường hợp nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài, pháp luật Việt Nam có quy định cụ thể và chi tiết về vấn đề này. Nói cách khác với một trường hợp nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài sé pháp đáp ứng nhiều điều kiện hơn so với một trường hợp thông thường. Cụ thể:
Trường hợp thông thường
Đó là các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều 14 Luật nuôi con nuôi năm 2010. Cụ thể:
+ Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ: Bộ luật Dân sự quy định về người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ là người đủ 18 tuổi (năng lực pháp luật dân sự) và người này không bị mắc các bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà khiến cho họ không thể nhận thức hoặc điều khiển được hành vi của mình hoặc người này nghiện ma túy hoặc các chất kích thích khác dẫn đến bị hạn chế năng lực hành vi (năng lực hành vi dân sự).
+ Hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên. Pháp luật quy định người nhận nuôi phải hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên dựa trên việc xem xét lợi ích của con nuôi để đáp ứng các điều kiện về kinh tế và đạo đức để nhận nuôi con nuôi. Có thể nói pháp luật quy định độ tuổi trên là hợp lý.
+ Có điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi; Nói cách khác để nhận nuôi con nuôi, người nhận nuôi phảm đảm bảo điều kiện về vật chất để chăm sóc con nuôi.
+ Có tư cách đạo đức tốt. Quy định này hướng đến tạo điều kiện cho người được nhận làm con nuôi được phát triển dưới sự giáo dục của một cá nhân có đạo đức tốt để người được nhận làm con nuôi được phát triển tốt hơn.
Ngoài ra, cá nhân nhận nuôi con nuôi không thuộc một trong số các trường hợp mà pháp luật cấm nhận nuôi con nuôi quy định tại khaorn 2 điều 14. Các trường hợp này cụ thể là người mà đang bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên; người mà đang bị cháp hành quyết định xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh; người mà đang chấp hành hình phạt tù; người mà chưa được xóa án tích về một trong số các tội có liên quan đến xâm phạm tính mạng, sức khỏe, tinh thân của người thân, người chưa thành niên. Quy định này hướng đến bảo vệ cho quyền của trẻ em. Thực tế những cá nhân này cũng không đủ điều kiện thứ ba về vật chất và điều kiện thứ tư về đạo đức trong số các điều kiện trên.
Điêu kiện nuôi con của quốc gia liên quan
Quy định này dựa trên quy định của pháp luật tư pháp Việt Nam. Trong trường hợp nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài, tham gia vào điều chỉnh quan hệ này không chỉ có một mình pháp luật Việt Nam mà con có pháp luật của quốc gia mà người nhận nuôi có quốc tịch hoặc quốc gia mà sau này đứa trẻ được nhận nuôi sẽ đến sinh sống. Vì vậy để bảo vệ quyền lợi của đứa trẻ được nhận nuôi thì việc đảm bảo các quy định về nhận con nuôi của quốc gia liên quan là bắt buộc.
Phải thuộc một trong các trường hợp được nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam
Đó là các trường hợp quy định tại điều 20 Luật nuôi con nuôi 2010:
Một, người nhận nuôi con nuôi là người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước cùng là thành viên của điều ước quốc tế về nuôi con nuôi với Việt Nam nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi. Quy định này nhằm bảo đảm quyền được can thiệp của pháp luật Việt Nam trong trường hợp việc nhân nuôi con nuôi xảy ra các vấn đề pháp lý, khi đó pháp luật Việt Nam có thể bảo vệ quyền của đứa trẻ được nhận làm con nuôi.
Hai, người nhân nuôi con nuôi là người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài được nhận con nuôi đích danh trong các trường hợp sau đây: người nhận nuôi là mẹ kế, cha dượng, cô, cậu, dì, chú, bác ruột của người được nhận làm con nuôi; người nhận nuôi có con nuôi là anh, chị, em ruột của trẻ em được nhận làm con nuôi; người nhận nuôi nhận trẻ em khuyết tật, nhiễm HIV/AIDS hoặc mắc bệnh hiểm nghèo khác làm con nuôi; người nhận nuôi là người nước ngoài đang làm việc, học tập ở Việt Nam trong thời gian ít nhất là 01 năm.
Ngoài ra, công dân Việt Nam thường trú ở trong nước có thể nhận trẻ em nước ngoài làm con nuôi. Người nước ngoài thường trú ở Việt Nam nhận con nuôi ở Việt Nam.
Như vậy, trong các trường hợp nhận nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài, chủ thể bên cạnh việc phải đáp ứng các điều kiện chung theo pháp luật Việt Nam phải đáp ứng được các điều kiện theo pháp luật quốc gia liên quan (quốc gia mà người này có quốc tịch, quốc gia mà đứa trẻ được nhận nuôi sẽ sinh sống) và các điều kiện cụ thể đối với trường hợp nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài theo pháp luật Việt Nam.
